نقشه گنج

بسم‌‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم

جمع برگزیده‌اى از جوانان این کشور هستید؛ آن هم در سنینى و در مقطعى که به نظر من یکى از بهترین و زیباترین مقاطع زندگى انسان است. من به جوانهایى در این سنین، خیلى امیدوار هستم و خیلى اعتقاد دارم. پایه‌ى همه‌ى داستان مفصّل سرنوشت شما، عمدتاً در این مقطع گذاشته میشود. داستان شما، داستانِ شخص خودتان هم نیست؛ هر انسانى، در فضاى پیرامون خودش تأثیر میگذارد و هر چه شخصیّت او قوی‌تر و محکم‌تر باشد، شعاع این تأثیرگذارى وسیع‌تر میشود. گاهى یکى از شماها میتوانید بر روى یک کشور و حتّى بر روى دنیا تأثیر بگذارید. 

بسا باشد که مردى آسمانى              به کارى سرفرازد کشوری را
نهد جان در یکى تیر و رهاند        ز ننگ تیره‌روزى کشورى را(1)
 

گاهى دایره‌ی اثرگذاری یک انسان این‌قدر وسیع است. پایه‌ی همه‌ى اینها در سنین جوانى گذاشته میشود، بخصوص در این سنین شما؛ لذا خیلى اهمّیّت دارد که در این سنین، جورى تصمیم بگیرید و جورى عمل کنید که بتوانید سرچشمه‌هاى استعداد را در درون خودتان به جوشش در بیاورید. این استعدادها چه چیزهایی است؟ استعداد علمى است، استعداد روحانى و معنوى و دینى است، استعداد سیاسى است، استعداد خُلقیّات انسانى است؛ اینها همه در وجود شما هست. شما یک گنج هستید؛ این گنج را باید استخراج کرد. چه کسی آن را استخراج میکند؟ خود شما. اوّلین کسى که در استخراج گنجینه‌ى وجود خودش قدم جلو میگذارد و شروع میکند به کاوش، خود انسان است. لذا من بارها گفته‌ام بزرگ‌ترین دشمن انسان، تنبلى است؛ تنبلی از جهل هم بدتر است. تنبلى و بیکارگى، حتّى علم را ضایع میکند؛ [میشود] آدمِ عالمِ تنبل، داراى فکر عالى ولى تنبل! امروز در دنیا پژوهش یک جایگاه مهمّى در پیشرفت علم و صنعت دارد. پژوهش یعنى چه؟ یعنى کاوش دائم، یعنى تحرّک دائم؛ 180 درجه نقطه‌ی مقابل تنبلى است. تنبلى نباید کرد، ناامید هم نباید شد.

خب، حالا این حرکت را در چه راهى به کار بیندازیم؟ یک مشترکاتى وجود دارد؛ یک اختصاصاتى وجود دارد. من حالا آن چیزهایى را که بیشتر به شما نسل جوان ارتباط پیدا میکند عرض میکنم: 
یکى، تلاش براى تحصیل علم. علم را دست کم نگیرید. بدانید مایه‌ی اصلى و نطفه‌ی اصلی عقب ماندگی‌هایى که امروز شما در کشورتان ملاحظه میکنید، عبارت است از اینکه زمامداران این کشور در آن دوران که جوانش ــ در سنین شما ــ باید علم می‌آموخت و انسانِ بااستعدادش باید براى تولید و سازندگى و ابتکار و خلاقیّت تشویق میشد، در آن دوران که هنوز دنیا این پیشرفتهاى شگفت‌آور را پیدا نکرده بود و ما هم در عرض دیگرِ ملّتها بودیم، تنبلى کردند، خیانت کردند، به خودشان پرداختند، تن‌پرورى کردند، به قدرت مطلقه‌ی خودشان اندیشیدند، به فکر مردم نیفتادند؛ [لذا] ما عقب ماندیم. اگر امروز شما در جامعه فقر می‌بینید، اگر نابسامانی‌هاى گوناگون می‌بینید، منشأ اصلی‌اش همین است که یک جمعِ زمامدارانى ــ چه در حکومت قاجاریّه، و چه بعد در حکومت ننگین پهلوى ــ این کشور را و جوانهاى این کشور را از کاروان علمى عقب انداختند. من به شما بگویم؛ اگر آن روز کشور ما در زمینه‌هاى علمى وارد میشد، چون ما دین هم داشتیم و دین‌دار بودیم، علم و دین با هم مخلوط میشد و ما امروز در شمار بهترین ملّتهاى دنیا محسوب میشدیم؛ علم هم داشتیم، دین هم داشتیم، و یک اوج و شکوه نویى را در بشریّت میتوانستیم ارائه بدهیم و نشان بدهیم. اینها علم را که تقویت نکردند ــ از علم، اکتفا کردند به ترجمه‌ی آثار دست دوّم و سوّم و پس‌مانده‌ی علمىِ اروپایی‌ها ــ به خلّاقیّت و ابتکار داخل کشور هیچ اعتنائى نکردند، اهمّیّتى ندادند، این از یک طرف؛ دین‌دارى را هم تضعیف کردند؛ یعنى هر دو بال را با همدیگر بُریدند. گناه بزرگِ خاندان پهلوى و قاجار، اینها است. حالا یک عدّه دنبال این میگردند که اینها مثلاً فرض کنید کدام فسق را کردند، کدام فجور را کردند، کدام قرارداد ننگین را با خارجی‌ها بسته‌اند ــ که از آنها هم البتّه زیاد دارند ــ امّا نقطه‌ی سیاه پرونده‌ی حکومتهاى قبل از انقلاب اسلامى در ایران این است: دین را ضعیف کردند، جلوی علم را هم یا گرفتند یا راهش را منحرف کردند. به جاى اینکه به فکر جوان، به دانش جوان، به ابتکار جوان و دانشمند ــ نه فقط جوانها، [بلکه] همه‌ی دانشمندان و با استعدادها ــ بها بدهند، برجسته‌ها را دست‌چین کردند و تقدیم بیگانه‌ها کردند؛ بقیّه را هم سرگرم کارهاى ترجمه‌اى دست دوّم و سوّم ــ آن هم نه ترجمه‌ی آثار نو و تازه و به‌روز ــ کردند. امروز ما احتیاج به علم داریم؛ کلید اصلى حرکت این کشور، علم است. دانشگاه‌های ما دچار فقر علمند. 

البتّه امروز ــ بعد از دوران انقلاب ــ کارهاى زیادى شده، هم کمّیّت دانشگاه‌ها، هم کیفیّت دانشگاه‌ها با گذشته خیلى تفاوت کرده، خیلى پیش رفته‌ایم؛ نشانه‌هایش را شما دارید می‌بینید در جاهاى مختلف؛ چه در پیشرفتهاى علمى، چه در مسابقات علمى، چه در بُروز استعدادهاى درخشان، چه در ساخت‌وسازهاى عجیبى که در زمینه‌هاى گوناگون ما داریم؛ امّا اینها در شرایط بسیار سختى است، اینها متناسبِ امروز ما نیست؛ متناسب امروزِ ما، یک حرکت علمى بسیار عمیق و قوى است که پایه‌اش کجا ریخته میشود؟ پایه‌اش در سنین شما و در محیط دانش‌آموزى و در محیط دبیرستان است که شما بایستى آنجا، علم را به معناى حقیقى کلمه فرابگیرید. امروز مهم‌ترین فعّالیّت دانش‌آموز ــ که میتواند مثل عبادت با آن برخورد کند ــ کار درسى و کار تحصیلى است؛ واقعاً عبادت است. خودتان را، فکرتان را، دانشتان را، قدرت علمی‌تان را تقویت کنید. البتّه شما در دبیرستان، مثل آن جوانى هستید که دارد ورزش میکند؛ این در واقع ورزش است؛ آنچه شما فرا میگیرید در حکم ورزش و تقویت و کارآزمودگى ذهنى شما است که شما را در محیط دانشگاه به راه‌هاى علمى خوب، و در رتبه‌هاى بالاتر به کارهاى بزرگ ان‏شاءاللّه بکشاند‏؛ این پایه‌اش امروز ریخته میشود. عزیزان من! درس را دست کم نگیرید.

مسئله‌ی دوّم که باز امروز پایه‌اش گذاشته میشود، دین است. دین‌دارى را بایستى از صِرف ظواهر و تعبّدات ظاهرى، تبدیل کرد به یک ارتباط، به یک جذْبه، به یک عشق، به یک رابطه‌ی ویژه‌ی با خدا. هر کلمه‌ی نماز شما، هر لحظه از روزهایى که شما با دهان روزه میگذرانید و سرِ کلاس می‌آیید، هر کلمه‌ى دعایى که میخوانید ــ مثل همین دعایى که بعد از نماز خواندید ــ(2) میتواند شما را و دلهاى پاک شما را که آلایشى ندارد، به خداى متعال نزدیک‌تر کند. از حالا شما تمرین کنید که نماز را با توجّه به معانى بخوانید؛ وقتى به سنّ من رسیدید، اگر قبلاً تمرین نکرده باشید، خیلى این کار سخت میشود، خیلى دشوار میشود؛ امّا الان شما میتوانید دل خودتان را شکل بدهید. خدا، منبع رحمت، منبع محبّت، منبع قدرت لایتناهی‌ایى [است] که انسان در همه‌ی میدانهاى زندگی‌اش به او نهایتِ نیاز را دارد؛ همه جا شما به خدا احتیاج دارید. رابطه‌ی خودتان را، دل خودتان را به خدا نزدیک کنید؛ دلتان را آباد کنید، روشن کنید. دل انسان وقتى که با خدا ارتباط پیدا کرد، روشن میشود؛ پُر میشود از امید، از عشق، از آمادگى؛ پُر میشود از خوش‌بینى؛ پُر میشود از خیرخواهى. خیلى از این کج‌روی‌ها و کج‌بینی‌هایی که در جامعه‌ی ما می‌بینید، بعضى از این تنازعات زیادى، بسیارى از این تنازعات سیاسى، بسیارى از این نعره‌کشی‌هاى بی‌جایى که انسان گاه‌وبی‌گاه میبیند، بسیارى از این سست‌عنصری‌ها و سست‌کمربندی‌هایى که انسان مشاهده میکند، ناشى از ضعف ایمان است، ناشى از ضعف دین است، ناشى از سست بودن پایه‌هاى آن نورانیّتْ در دل انسان است؛ این نورانیّت را شما در دلتان تقویت کنید. و میتوانید؛ امروز روزش است. به نماز توجّه کنید، سعى کنید حتماً قرآن بخوانید؛ اگر بتوانید ــ من بارها به مسئولین هم سفارش کرده‌ام، مسئولین هم از جهت دیگر خیلى احتیاج دارند، به آنها هم گفته‌ام؛ کار آنها یک جور است، کار شما یک جور دیگر است؛ شما کارتان خیلى آسان‌تر، شیرین‌تر، روان‌تر است ــ سعى کنید [هر] روزى مقدارى قرآن بخوانید. حالا «مقدارى» یعنى چه؟ یعنى نیم صفحه، یعنى دو آیه، [امّا] با توجّه. اگر مقیّد بشوید که هر روز دو آیه، سه آیه، ده آیه، هر چه میخواهید، هر چه میتوانید، هرچه دلتان میکشد، با کشش دل، با توجّه به معناى قرآن که خوشبختانه ترجمه‌هاى خوب هم هست، قرآن بخوانید؛ این میشود یک عادت مستمر براى شما؛ این، دل شما را با یک پالایش دائمى به سمت نورانی‌تر شدن پیش میبرد. شما در این سنین، دلهایتان خیلى نورانى است؛ خیلى شما با صفا هستید؛ انسانِ در سنین شما میتواند خودش را این‌جور از لحاظ دینى بسازد. از حالا تمرین کنید گناه نکردن را. گناه‌هاى مهمّى را که در دسترس شما است بشمارید، روى کاغذ بنویسید، تصمیم بگیرید اینها را انجام ندهید؛ تمرین میخواهد؛ براى شما خیلى آسان است، بعد هم میشود عادت، میشود همیشگى، میشود عمرى؛ تبدیل میشوید به انسانهاى صالح ــ صلحا ــ تبدیل میشوید به صدّیقین. میتوانید، جوانهاى ما میتوانند. 
من در دوره‏ ى جنگ، جوانهایى را در سنین شما دیدم که بدون مبالغه، دلهایشان از عرفاى بزرگ روشن‏تر بود. یک وقتى در یک جمعى که مردمان اهل معنا و معرفت و علم دین نشسته بودند، گفتم یک عارفى چهل سال عبادت میکند، زحمت میکشد، ریاضت میکشد، به یک نقطه‌اى میرسد؛ بعد ما امروز نگاه میکنیم می‌بینیم یک جوانى با سه ماه رفتنِ به جبهه، با چهار ماه مجاهده‌ی با نفس، مبارزه‌ی با نفس، تحمّل شرایط دشوار، به همان نورانیّتى رسیده که یک عارف در چهل سال زحمت رسیده!(3) این وصیّت‌نامه‌هایى که امام فرمودند بخوانید، براى این است. وصیّت‌نامه‌ها گاهى با خطّ خیلى بد، با انشاء خیلى بد نوشته شده امّا وقتى انسان نگاه میکند، در درون آنها یک چیزى موج میزند که به‌هیچ‌وجه براى یک انسانى که آلوده است، دست یافتنى نیست؛ این است؛ پایه‌ی دین‌دارى را [بگذارید]. این پایه را هم در دوره‌ی جوانى ــ در همین دوره‌ی شما ــ میشود گذاشت؛ به این اهمّیّت بدهید. 

عزیزان من! شماها برگزیدگانى هستید از بین جوانها؛ بدانید امروز براى این نسل ــ نسل شما که میلیون‌هایش را ما در داخل کشور داریم ــ دشمنان این ملّت، چه دشمنان خارجى، چه دشمنان مسیر و اهداف این ملّت، برنامه‌ریزى کرده‌اند. اینکه می‌بینید در بعضى از مدارس، چیزهایى که سررشته‌ها و شاخکهاى فساد است آورده میشود و آهسته، زیرمیزى، دست به دست میگردد، اینها طبیعى نیست، اینها هدایت‌شده است. این براى همین است که نقطه‌ی مقابل آن چیزى را که من دارم به شما میگویم، آنها دارند براى این نسل تعقیب میکنند؛ میخواهند یک نسل آلوده درست کنند؛ میخواهند یک نسل بی‌اعتقاد، یک نسل هُرهُرى، یک نسل بی‌بتّه‌ی (4) فکرى، بی‌ریشه‌ی فکرى تربیت کنند. شما برگزیدگانید، سینه‌تان را سپر کنید؛ شجاعانه، مثل انسانهاى رشید، دختران و پسران شجاع، با اینها مبارزه کنید؛ البتّه این مبارزه‏ با مشت و لگد و مانند اینها نیست، این مبارزه‏ مبارزه‌ی بسیار ظریفِ انسانی‌ای است و این از عهده‌ی شما برمى آید. خب، پس پایه‌ریزى علمى، در این نسل و پایه‌ریزى دینى، در این نسل. علم هم که گفتیم، یعنى هم علم، هم تحقیق. دین [هم یعنی]، هم رعایت ظواهر دینى، هم نفوذ به آن معناى دین ــ که عبارت است از جذْبه‌‌ی الهى و جاذبه‌ى معنویّت و محبّت و ارتباطِ عاشقانه بین انسان و خدا ــ  معرفت؛ آن فضاى وسیع و نورانى معرفت که انسان اگر به آن پنجره‌اى باز کند، هرگز دل از آن نمیکَند. براى خود شما هم احیاناً و احتمالاً پیش آمده لحظاتى که یک پنجره‌اى به روى شما باز شده؛ البتّه [چون] غرق میشویم، فوراً بسته میشود؛ [سعی کنید] بتوانید ادامه بدهید. این، دو مسئله.

و پایه‏ ریزى ارتباطاتِ صحیح و سالم اجتماعى ــ ارتباطات منطقى ــ استفاده‌ی از نیروى یکدیگر، همکارى و همدلى در کارهاى گوناگون اجتماعى هم جزو کارهاى مهم است؛ [همچنین] فهم مسائل جارى کشور و به خصوص فهم مسائلى که به کار شما ارتباط دارد. البتّه من به این آقایان هم سفارش کرده‌ام،(5) به شما هم سفارش میکنم: مراقب باشید محیط مدارس، محیط کشمکش سیاسى و حزبى و خطّى نشود، وَالاّ پدر همه در خواهد آمد! اوّل هم خودِ شما بچّه‏ ها؛ یعنى همه‌ی فرصتها از دست شما گرفته خواهد شد؛ این را خیلى مراقبت کنید. [اینکه] یک حزبى، یک گروهى، یک تشکیلاتى بخواهند بیایند از این فرصتها استفاده کنند و محیط آرام و امن و امان مدرسه را که جاى پرورش صحیح علم و دین و فکر و عمل است، تبدیل کنند به [محلّ] جنجالهاى سیاسى، به زنده باد و مرده باد، به کشمکشها؛ فلان کس خوب است، فلان کس بد است، این خطر بزرگى است؛ نبادا بگذارید. من به این آقایان مسئولین هم سفارش کرده‌ام، به شما هم بخصوص ــ چون خود شما هستید ــ سفارش میکنم: مراقب باشید؛ کشمکش سیاسى را اجازه ندهید. 
البتّه مجموعه‌ی شما که یک مجموعه‌ی وسیعى هم هستید، در کنار مجموعه‌هاى دیگر ــ در کنار انجمنهاى اسلامى دانش‌آموزى، در کنار مجموعه‌ی بسیج دانشجویى ــ همکارى و تعامل داشته باشید؛ با همدیگر همدل [باشید]؛ خود را رقیب هم به حساب نیاورید؛ خود را همدست و مکمّل همدیگر به حساب بیاورید، به هم کمک کنید.
من همان‌طور که اوّل گفتم، امیدم به این نسل خیلى زیاد است؛ محبّت من به این نسل خیلى زیاد است؛ من همه‌ی شما را مثل فرزندان عزیز خودم به حساب می‌آورم و امیدوارم که خداى متعال همه‌تان را خوشبخت کند، همه‌تان را موفّق کند، همه‌تان را سربلند کند، و بدانید هیچ شبانه‌روزى نمیگذرد که من، همه‌ی شماها را ــ مجموعه‌ى جوانهاى این سنین را ــ بخصوص دعا نکنم. امیدوارم ان‏شاءاللّه‏ همه‌تان مشمول ادعیه‌ی زاکیه‌ى حضرت بقیّه ‏اللّه‏ (ارواحنا فداه) قرار بگیرید.

 والسّلام‏ علیکم ‏و رحمة‏اللّه‏

1) مهرداد اوستا (با اندکی تفاوت)
2) قبل از شروع بیانات، نماز جماعت ظهر و عصر به امامت معظّمٌ‌له اقامه شد.
3) از جمله، بیانات در جمع مدرّسین و طلّاب حوزه‌ی علمیّه‌ی مشهد (1366/1/5)
4) بی‌اصل‌و‌نسب
5) اشاره به جمعی از مسئولان وزارت آموزش و پرورش که در جلسه حضور داشتند.

خودت را کشف کرده‌ای؟ اینجا بخوانید

پرواز با یک بال نمی‌شود اینجا بخوانید

جادوی ابرقهرمانی اینجا بخوانید

فکر کردن را تمرین کنیم اینجا بخوانید
​​​​​​​
پل نجات اینجا ببینید

​​​​​​​دشمن گرم و نرم اینجا ببینید

عبادت دانش‌آموزی اینجا ببینید

تمرین موفقیت اینجا ببینید

​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​سرزمین گنج اینجا بخوانید

دزدان سر گردنه اینجا بخوانید

​​​​​​​​​​​​​​نبرد با تنبلی برای فتح قله استعدادها اینجا بخوانید

شما یک گنج هستید اینجا ببینید

جوش و خروش اینجا ببینید

دیدار نمایندگان مجلس دانش‌آموزی اینجا ببینید

امیدوار به نوجوانان اینجا ببینید

دلتو شکل بده اینجا تماشا کنید

​​​​​​​درس رو دست کم نگیرید اینجا تماشا کنید

پهلوان پاکی اینجا ببینید 

​​​​​​​فیلم بیانات آقا در دیدار مجلس دانش‌آموزی | ۱۲مهر۱۳۸۰ اینجا تماشا کنید

عارف پانزده ‌ساله  اینجا تماشا کنید    

​​​​​​​پایه‌های پیشرفت   اینجا تماشا کنید