شریک غم و شادی

- فلسفه بعثت پیامبر، کمال اخلاق و اخلاق کامل است و این دقیقا همان نقطه‌ای است که انسان‌ها در اثر ظرفیت‌های اخلاقی می‌توانند به جایگاه انسانی خود دست پیدا کنند و در واقع زمینه‌ای است برای رشد انسانیت و اخلاقیات انسان.
در میان فضائل اخلاقی، یکی از برجسته‌ترین فرصت‌های رشد انسان، فضیلتی است به نام مواسات. مواسات به معنای این است که دیگران را در امکانات خودمان شریک کنیم و به تعبیر دیگر، شریک غم دیگران باشیم و دور امکانات خود دیوار خودخواهی و خودبینی نکشیم. مواسات یعنی جیب مشترک داشتن با انسان‌ها. مواسات یعنی اینکه انسان خود را به مثابه دیگران و دیگران را به مثابه خودش بداند. همان چیزی که از اصل قانون طلایی اخلاق به یاد داریم که آنچه را برای خود می‌پسندی برای دیگران نیز بپسند و آنچه برای خود زشت می‌دانی برای دیگران هم زشت بدان و نپسند. 
مواسات با مساوات، تقریبا به لحاظ ظاهری هم‌جناس هستند، اما مساوات آنجایی است که انسان‌ها به اندازه ظرفیت‌ها و تلاش‌هایشان بهره ببرند. 
در مواسات ما مفهوم برادری را داریم که انسان‌ها در کنار هم‌اند. بهره‌مندها و برخوردارها، به فکر مستضعفین و محرومین هستند اما در مساوات، همه باید به یک اندازه ببرند و به نظر می‌رسد که نقطه مقابل عدالت است و غیرعادلانه است. چرا؟ چون آدم‌ها با هم متفاوتند. به تعبیر امیرالمومنین (علیه السلام) هر کسی معیشتی دارد (قَسِمَ َمعایشَهُم بین‌الناس) و هر کسی توانایی‌هایی دارد. در مواسات می‌گویند تو اگر بهره‌های زیادی داری، استعدادهای متفاوتی داری، برخورداری‌های زیادی داری یادت باشد که « وَ فِي أَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَالْمَحْرُومِ »یعنی دیگران را هم شریک دارایی‌های خودت کن و غم و مشکلات آن‌ها را با امکانات خود برطرف کن. در واقع مواسات به نوعی در زمینه خدمت به محرومین تعریف می‌شود و مساوات در واقع یکسان‌سازی اجتماعی است که به لحاظ دینی خیلی هم مبنایی ندارد. 

- خیر. اتفاقا چون مواسات فضیلت اخلاقی است می شود به هر کسی که نیازمند است کمک کرد. یعنی ممکن است بر اساس تعبیر قرآن کریم کسی ممکن است در زندگی مشکلاتی داشته باشد اما او هم می‌تواند اهل مواسات و انفاق باشد. قرآن می‌فرماید« مَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ» کسانی که زندگی‌های تنگی دارند و خودشان مشکلاتی دارند ممکن است در شرایطی بتوانند به دیگران کمک کنند. در مواسات یک شبکه خیرخواهی و توجه به دیگران طراحی می‌شود و انسان‌ها و حتی مجموعه‌ها می‌توانند دیگران را از امکانات خود برخوردار کنند. پس ممکن است شخص فقیری بتواند به دیگری کمک کند ضمن اینکه دامنه وسعت مواسات فقط در مسائل مالی نیست؛ کسی ممکن است کمک فکری و یا کمک انگیزشی کند. 

- طبیعتا کار رهبران، اگر مانند رهبر ما حکیم باشند جریان‌سازی است. بعضی اوقات اتفاقی می‌افتد و پدیده‌ای به وجود می‌آید که اگر اتفاق خوبی باشد قابل ستایش است. گاهی اوقات بناست که فرهنگ‌سازی شود. رزمایش به معنای اینکه توان‌ها، عده‌ها، عُده‌ها و توانمندی‌ها، همه به میدان بیایند و هرکسی به فراخور توانمندیش در این جریان‌سازی نقشی داشته باشد و طبیعتا از باب « یَدُ اللهِ مَعَ الجَماعَه» وقتی مجموعه به میدان بیاید آن وقت نصرت، برکت و خیر هم نصیب خواهدشد. 
به نظرم این از طبیعی‌ترین و روشن‌ترین مسئولیت‌هایی است که رهبران الهی به عهده می‌گیرند که در مسائلی مثل مواسات که فضلیت بزرگ اخلاقی است، یک جریان‌سازی عمومی، ملی و همگانی را داشته باشند. ضمن اینکه می‌دانیم که سازمان‌ها و مجموعه‌های رسمی در کشور هستند که بسیاری از آن‌ها برای انجام ماموریت‌های انقلاب اسلامی طراحی نشده‌اند و یا توانایی‌های کافی را ندارند و از این جهت کارها روی زمین است. مسئله آتش به اختیار و اینکه کسانی در وسط میدان و در خط مقدم در مواجهه با مشکلات هستند بالاخره حتما باید فرمان رزمایش و یک حرکت جمعی از طرف رهبر حکیم انقلاب که همه مسائل میدانی را به درستی رصد می‌کنند، صادر شود تا جریانی که باید اتفاق بیفتد، شکل بگیرد. 

- ما باید بپذیریم که انقلاب ما انقلابی است که توسط نوجوانان و جوانان آغاز شد. جنگ ما جنگی بود که نوجوانان و جوانان‌مان آن را اداره کردند و توانستند شاهکار بزرگی را بیافرینند. نوجوان‌ها و جوان‌ها، استعداد، ظرفیت و پتانسیل بسیار بی‌نظیری دارند. آن‌ها هرجا که توانستند هدف را پیدا کنند، هرکجا توانستند قلب‌شان را نسبت به یک هدف بزرگ متمایل کنند و ذهنشان را در آن نقطه متمرکز کنند توانایی‌ها، استعدادها و انرژی‌های متراکم وجودشان آزادشده و توانسته‌اند کاری کنند کارستان. اگر نوجوانان و جوانان در مساله مواسات و رزمایش خیرخواهی، ورود پیدا کنند که بحمدالله از گوشه و کنار شنیده و دیده‌ایم که با تشکیل گروه‌های جهادی فعالیت میدانی دارند و در جمع‌هایی که تحت عنوان بسیج فعالیت می‌کنند کارهای خوبی را آغاز کرده‌اند. اگر نوجوانان و جوانان وارد میدان شوند تردید نداشته باشید این تحرک، زلالی، نورانیت و انرژی فراوانشان همه سدها و مشکلات را از سر راه برمی‌دارد. نوجوان‌ها قلب مهربانی دارند و بی‌چشمداشت‌تر از دیگران می‌توانند خدمت کنند. نمونه‌هایی که این قشر توانسته‌اند گل بکارند و موفق باشند را در پیروزی انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی و در عرصه‌های گوناگون دیده ایم. حقیقتا نوجوانان و جوانان قشری هستند که اگر خدای نکرده جامعه از فعالیت و نگاه روشن آن‌ها محروم شود خسارت‌های زیادی خواهددید. امیدوارم که مثل همیشه این دل‌های پاک و اذهان نورانی بتوانند نقش‌های ماندگار و جاودانه را ایفا کنند. 

- یکی از مهمترین فضائل اخلاقی که انسان را می‌تواند انسان الهی و نورانی قرار بدهد همین مواسات و خدمت به دیگران است. از این جهت مواسات یک بُعد اخلاقی دارد، یعنی آدم‌هایی که اهل مواسات هستند انسان‌های اخلاق مداری هستند. 
از لحاظ عاطفی، وقتی انسان می‌بیند که جلوی چشمش افرادی در آتش فقر می‌سوزند، مشکلات و محرومیت‌هایی دارند و بی‌سرپناه هستند، عواطف انسان برانگیخته می‌شود. حتی اگر جنبه‌های اخلاقی و تربیتی هم مدنظر نباشد به لحاظ عاطفی نمی‌توان از محرومان در این شرایط صرف‌نظر کرد. 
مواسات وظیفه دینی‌مان هم هست. ما دستورات بسیار زیادی در دین‌مان داریم که ما را در برابر یکدیگر موظف کرده است. مثلا ما را موظف کرده از بدی‌های دیگران بگذریم یا به دیگران خوبی کنیم« أَحْسِنْ كَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْك»: نیکی کن چنانکه خدا به تو نیکویی و احسان کرده. قرآن می‌فرماید: «اصْبِرُوا وَصَابِرُوا وَرَابِطُوا» (صبر کنند، انسان‌ها اهل ارتباط باشند) صبور باشید و یکدیگر را به صبر و مقاومت سفارش کنید. این‌ها امرهای اجتماعی هستند که افراد یک جامعه با عمل کردن به این اوامر، می‌توانند به یک جامع پویا و زنده و جامعه‌ای که از آسیب‌ها در امان است تبدیل شوند.
پس مواسات هم اخلاقی است هم عاطفی و دینی. 

- دستاورد همبستگی یکی از دستاوردهای بزرگ مواسات است. وقتی آحاد جامعه در کنار هم‌ هستند و محرومان و مستضعفان که به تعبیر امام خمینی (ره) ولی نعمت ما هستند احساس کنند که دیگران نگرانشان هستند و از کنار آن‌ها بی‌تفاوت نمی‌گذرند، ریشه‌های درخت جامعه گسترده‌تر می‌شود و جامعه در برابر طوفان‌ها و تبرها بیشتر در امان خواهد ماند. 
یکی از بزرگترین دستاوردهای مواسات همبستگی است. یکی دیگر از دستاوردهای مواسات رونق اقتصادی است. یعنی اگر نیروی کار، از مرداب فقر نجات پیدا کند و با کمک‌های درست و از سر کرامت و عزت بتواند احساس ارزشمندی کند حتما در عرصه کار می‌تواند کمک کند و خلاقیت داشته باشد و توانایی خودش را به میدان بیاورد. یکی دیگر از دستاوردهای مواسات جلوگیری از بزه‌ها و آسیب‌های اجتماعی است. می‌دانیم که فقر زمینه‌ای برای پدیده های شومی مانند اعتیاد، طلاق، بزهکاری و جرم است. طبیعتا با مواسات زمینه بسیاری از این آسیب‌ها هم از بین خواهدرفت. 
یکی دیگر از دستاوردهای مواسات را می‌توانیم نشاط اجتماعی، شادابی عمومی و احساس رضایتمندی بدانیم. اگر در جامعه‌ای احساس شادی و شادابی زیاد باشد، آن جامعه برای حرکت به سمت قله‌های بلندتر انگیزه‌های بیشتری را پیدا کرده و نشاط عمومی را هم ایجاد می‌کند. طبیعتا اگر همه این‌ها برای خدا و کسب رضایت خداوند باشد همه این دستاوردها می‌تواند ضریب پیدا کند و چندبرابر شود.

- اگر می‌خواهیم روحیه مواسات را به لحاظ فردی هم در خود پررنگ و بیشتر کنیم باید به فامیل و بستگان توجه کنیم و رفت‌وآمدهای متعارف که تحت عنوان صله‌رحم تعریف می‌شود را داشته باشیم. اگر در بستگانتان کسانی هستند که مشکلات اقتصادی و معیشتی دارند دیگر بستگان و اقوام، بزرگوارانه و آبرومندانه به آن‌هایی که دستشان تنگ است رسیدگی کنند. با این کار، آبرو و عزت دینی و مسلمانی را به درستی حفظ می‌کنیم. 
پیشنهادم این است که این صله‌رحم‌ها خارج از تکلف، چشم و هم‌چشمی و تجملات به صورت ماهانه یا دوماه یکبار به صورت ساده برگزارشود و برای کسانی که وضع مالی خوبی ندارند فکری شود. این فرصتی است که ما را در یک جامعه بزرگتر که ناشی از نگاه و باورمان است موفق کند.