ریشه‌هایت را محکم کن!

داشتن مبانی معرفتی و فکری و حفظ و تقویت آن‌ها در زندگی و سرنوشت انسان‌ها بسیار اثرگذار است. به همین دلیل آقا در دیدارهای خود با نسل جوان بر این موضوع مهم تأکید دارند‌.
ما همواره در جامعه با دو دسته از افراد مواجه هستیم، آن‌هایی که مبانی معرفتی محکمی دارند و آن‌هایی که پایه‌های معرفتی‌شان ضعیف است. آن‌هایی که مبانی معرفتی‌شان محکم و ریشه‌دار است «قرص و محکم ایستادند؛ چون مبانی فکری‌شان درست بود، با کتاب‌های شهید مطهّری مرتبط بودند، با تفکّرات علّامه طباطبائی آشنا بودند، با حرف‌های مرحوم شهید صدر آشنا بودند، مبانی فکری و معرفتی‌شان محکم بود، [لذا] قرص و محکم ایستادند؛ بعضی هم مبانی معرفتی‌شان ضعیف بود و متأسّفانه رفتند...»(1)
بله درست متوجه شده‌اید! مبانی معرفتی در یک جامعه مانند ریشه‌های مقاوم یک درخت است که او را از تندبادهای شدید حفظ می‌کند و باعث می‌شود هرسال شاخ و برگ‌ و میوه‌های بیشتری داشته باشد. اما تکلیف آن‌هایی که از مبانی معرفتی محکمی برخوردار نیستند چیست؟: «وقتی مبانیِ معرفتی ضعیف بود، طبعاً نمی‌تواند آن‌ها را در مقابل حوادث، در مقابل سؤال‌ها، در مقابل ابهام‌ها حفظ کند و در صراط مستقیم نگه دارد.»(2)

موضوع تقویت پایه‌های معرفتی فقط یک موضوع فردی نیست. گاهی ما در مقابل یک نظام معرفتی قرار می‌گیریم که با تفکرات ما مخالف است. اینجاست که ما با یک مفهوم جدید به نام نظام معرفتی آشنا می‌شویم.
آقا برای ترسیم نظام‌های معرفتی و نشان دادن یک تصویر واقعی از آن، قیام مردم قم در 19 دی‌ماه 1356 را مثال می‌زنند. قیامی در مقابل رژیم شاه. تقابل نظام معرفتی توحیدی و نظام معرفتی غربی: «قیام مردم قم صف‌بندیِ دو نظام معرفتی در مقابل یکدیگر را نشان داد: یکی نظام معرفتی لیبرال‌ دموکراسیِ دروغینِ پای‌درگِل غربی، یکی نظام معرفتیِ توحیدیِ اسلامی؛ تقابل دو دستگاه محاسباتی»(3)
اما دستگاه محاسباتی غربی چه چیزی را پیش‌بینی کرده بود که اشتباه از آب درآمد؟ «محاسبات اوّل کار آمریکایی‌ها که سنای آمریکا در اوّلین ماه‌های پیروزی انقلاب، ایران را تحریم کرد و بنا را بر این گذاشتند که تا پنج ماه دیگر، شش ماه دیگر، انقلاب اسلامی از بین خواهد رفت.»
و اما نظام محاسبات اسلامی: «دستگاه محاسباتی نظام اسلامی که امام بزرگوار گفت «صدای خُرد شدن استخوان‌های مارکسیسم را دارم می‌شنوم.» و یک سال بعد، دو سال بعد، همه‌ی دنیا صدای خُرد شدن این استخوان‌ها را شنیدند؛ مسئله این است. غرب در مقابل یک چنین پدیده‌ای قرارگرفته است؛ پدیده‌ انقلاب اسلامی. یک‌طرف انبوهی از ابزارهای چشم‌پُرکن مادّی -از نظامی و سیاسی و پولی و امثال این‌ها- و یک‌طرف یک قدرت نوظهور معرفتی و تمدّنی، پُرانگیزه، پُرتحرّک، آینده‌نگر که می‌داند چه‌کار می‌خواهد بکند، می‌داند چه‌کار باید بکند و کجا می‌خواهد برود؛ این‌ها در مقابل هم قرار گرفته‌اند.»(4)

حالا ما برای حرکت در مسیر انقلاب به مبانی معرفتی نیاز داریم. اما مبانی معرفتی انقلاب چیست؟ مبانی معرفتی انقلاب اسلامی ایران همان مبانی اسلام است؛ مبانی همچون «عبودیت خدا، خدمت به بندگان خدا، دشمنی با دشمنان خدا، دشمنی با دشمنان بندگان خدا.»(5)

مبانی معرفتی گاهی مثل یک نقشه، قطب‌نما و به قول امروزی‌ها جی.پی.اس عمل می‌کند «مبانی معرفتی در نوع پیشرفت مطلوب یا نامطلوب تأثیر دارد. هر جامعه و هر ملتی، مبانی معرفتی و مبانی اخلاقی‌ای دارد که آن مبانی تعیین‌کننده است. تأثیر مبانی معرفتی و اخلاقی بر نوع پیشرفتی که او می‌خواهد انتخاب کند، یک تأثیر فوق‌العاده است. مبانی معرفتی ما به ما می‌گوید این پیشرفت {در مسیر صحیح است یا خیر؟}»(6)
اما برای به دست آوردن مبانی معرفتی چه باید کرد؟ سراغ چه منابعی باید رفت؟ «مبانی تفکرات ما با مبانی تفکرات مادی متفاوت است به همین علت تقلید از علوم انسانی غربی، نمی‌تواند مشکلی را برای ما حل کند.»(7) «{این علوم غربی بر} مبانی متعارض با مبانی قرآنی و اسلامی بنا شده است. علوم انسانی غرب مبتنی بر جهان‌بینی دیگری است؛ مبتنی بر فهم دیگری از عالم آفرینش است...»(8)
به همین دلیل نمی‌توانیم مبانی اسلامی را از منابع علوم غربی به دست بیاوریم. باید بدانیم که مبانی اسلامی را از قرآن، احادیث و ادعیه معصومین علیهم‌السلام باید به دست آورد؛ « قرآن، کتاب معرفت است»(9). در احادیث و ادعیه معارف و خصوصاً مبانی فکری اصیل اسلامی از بیانات معصومین نقل‌شده است. «{در} منابع معرفتی ما چیزهایی وجود دارد که جز در صحیفه‌ سجادیه یا در دعاهای مأثور از ائمه (علیهم‌السّلام) انسان اصلاً نمی‌تواند این‌ها را پیدا کند.»(10)

در طول زندگی فردی و اجتماعی هر انسان باید تصمیمات مهمی بگیرد. گاهی این تصمیم‌گیری‌ها برحسب شرایط بسیار دشوار می‌شود. «تقویت مبانی فکری و معرفتی این حیرت و اضطراب را از بین برد.»(11) در بین نظرات مختلف، مبانی فکری و معرفتی معیاری مهم و کارگشا برای تشخیص استدلال‌های درست هستند‌؛ «اگر استدلال مطرح‌شده با اصول {و مبانی معرفتی اسلام}همخوانی داشت، صحیح است و در غیر این صورت، مردود خواهد بود.»(12)
باید حواسمان باشد مطالبه مهمی که رهبر انقلاب از ما نوجوانان ایران اسلامی دارند چیست؟: «سقف معرفت خودتان را، سایت‌های سیاسی و اوراق روزنامه‌ها و پرسه زدن در سایت‌های گوناگون قرار ندهید؛ سقف معرفت شما این‌ها نیست....سطح معرفت را بالا ببرید. با قرآن، با نوشتجات مرحوم شهید مطهری، با نوشتجات فضلای بزرگی که خوشبختانه امروز در حوزه‌های علمیه حضور دارند، آشنا شوید.»(13)
یک درخت در زمین ریشه دارد و باید از ریشه‌های خود همیشه محافظت کند. زیرا بی‌ریشه بودن باعث می‌شود تا با اولین طوفان درخت از جا کنده شود. درخت انقلاب اسلامی ایران و سبک زندگی ایرانی- اسلامی ریشه در مبانی فکری و معرفتی اسلام دارد. همان‌طور که می‌دانیم آشنایی و ارتباط دائمی ما با این مبانی نه‌تنها سبب حفظ ما بلکه سبب حفظ اهداف الهی ما می‌شود.«نگذاریم این مبانی با ارزش و این ارزش‌های والا نادیده گرفته بشود؛ این وظیفه‌ ماست و بدانیم که خدای متعال پشتیبان مردمی است که با ایمان به او حرکت می‌کنند.»(14)

1- بیانات در ارتباط تصویری با نمایندگان تشکل‌های دانشجویی 1399/2/28
2- بیانات در ارتباط تصویری با نمایندگان تشکل‌های دانشجویی1399/2/28
3- بیانات در دیدار مردم قم 1397/10/19
4- بیانات در دیدار مردم قم 1397/10/19
5- بیانات در دیدار رؤسای سه قوه و مسئولان نظام   1387/6/19 
6- بیانات در دیدار استادان و دانشجویان کردستان‌  1388/2/27 ‌
7- دیدار جمعی از دانشجویان با رهبر انقلاب 1390/5/19  
8- بیانات در دیدار جمعی از بانوان قرآن‌پژوه کشور 1388/7/28
9- بیانات در محفل انس با قرآن - 1393/4/8
10- بیانات در دیدار اعضای هیأت دولت 1384/7/17 ‌‌  
11- دیدار جمعی از شعرای پیشکسوت و جوان و اهالی فرهنگ و ادب 1389/6/3 
12- دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان رهبری با رهبر انقلاب 1395/12/19  
13- بیانات در دیدار دانشجویان 1391/5/16 
14- بیانات در دیدار جمعی از مردم آذربایجان‌ شرقی 1387/11/28