چگونه خوش‌عاقبت شویم؟

همه ما می‌دانیم که «گناه ظلم به خود است...هرچه که شما را از این راه[سعادت و کمال الهی] باز دارد، گناه است. گناه در اصطلاح دینی و در سخن انبیا یعنی عوائق و موانع راهِ کمال انسان. معنای گناه آن نیست که خدای متعال - العیاذ باللَّه – نمی‌خواسته بندگانش خوشی و لذّت داشته باشند» (2)
به‌نظر می‌رسد، همانطور که در بیماری‌های بدنی بهترین درمان پیشگیری است، بهترین راه دوری از گناه هم پیشگیری است. «خیلی از کارهایی که ما می‌کنیم و لغزش‌هایی که از ما سر می‌زند، بر اثر عدم مراقبت[و پیشگیری] است. خیلی از گناهان را ما با قصد قبلی انجام نمی‌دهیم؛ از خود غفلت می‌کنیم، زبان ما به غیبت و تهمت و شایعه‌پراکنی و دروغ آلوده می‌شود؛ دست ما و چشم ما هم همین‌طور. بنابراین غفلت است که ما را در بلا می‌اندازد. اگر مراقب چشم و زبان و دست و امضاء و قضاوت و نوشتن و حرف زدنمان باشیم، بسیاری از خطاها و گناهان بزرگ و کوچک از ما سر نمی‌زند. اگر مراقب دلِ خود باشیم، دچار حسد، بدخواهی، بددلی، کینه، بخل، ترس‌های بی‌مورد، طمع به مال و منال دنیا و طمع به ناموس و مال دیگران در دل ما رسوخ نمی‌کند. این مراقبت در انسان، جاده‌ نجات است. عاقبت نیک، در سایه‌ این مراقبت به دست می‌آید؛ «و العاقبة للمتّقین». اگر این مراقبت در انسانی باشد، امکان گناه از او بسیار کم می‌شود.» (3)
به بیان دیگر مراقبت یعنی «اگر در مقابل گناهی قرار می‌گیرید، ایستادگی کنید و تسلیم گناه  نشوید. ایستادگی در هر جایی نمودی دارد. البته معنای ایستادگی، در همه جا یکی است؛ یعنی همان قوت انسانی و استقامت و پافشاری؛ منتها هر جایی یک طور خودش را نشان می‌دهد: صبر در مقابل اطاعت، صبر در مقابل معصیت، صبر در مقابل مصیبت» (4)
البته باید بدانیم که ممکن است گاهی انسان دچار غفلت شده و گناهی مرتکب شود. مهمترین کاری که باید انجام داد این است که دیگر آن گناه را انجام ندهد. «گناه دوم را که می‌کنید، این نقطه‌ سیاه دو برابر می‌شود. هرچه گناه بکنید، این نقطه‌ها هی اضافه می‌شود، تا اینکه همه‌ قلب را سیاهی می‌گیرد» (5) اگر هم انسان گناهان زیادی داشته باشد «در بین گناهان، از آن گناهانی که به خودخواهی‌های انسان ارتباط پیدا می‌کند، بیشتر اجتناب کنید، از آن‌هایی که ظلم به کسی است، بیشتر اجتناب کنید، از بعضی حرف‌های نامناسبی که انسان نسبت به بعضی‌ها ممکن است بزند، اجتناب کند، حتی انسان بتواند ذهن خود را از بعضی چیزها خالی کند...این عمل‌ها، همین مایه ایمان را افزایش می‌دهد.» (6)
درنتیجه بهترین راه دوری از گناه، مراقبت و پیشگیری است. برای رهائی از گناه هم نباید آن را تکرار کنیم. پس بهتر است خطا های خودمان را یادداشت کنیم و با استقامت و مراقبت به ترتیب آن ها را ترک کنیم.
«از حالا تمرین گناه نکردن کنید. گناه‌هاى مهمّى را که در دسترس شما است بشمارید، روى کاغذ بنویسید، تصمیم بگیرید اینها را انجام ندهید؛ تمرین میخواهد؛ براى شما خیلى آسان است، بعد هم میشود عادت، میشود همیشگى، میشود عمرى؛ تبدیل میشوید به انسانهاى صالح، تبدیل میشوید به صدّیقین. می‌توانید، جوان‌هاى ما می‌توانند...» (7)
 

1. بیانات در دیدار جمعی از دانش‌آموزان- 1382/6/26
2. بیانات در دیدار جمعی از دانش‌آموزان و دانشجویان‌-1374/8/10
3. بیانات در خطبه‌های نمازجمعه-1384/5/28 ‌ 
4. بيانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت-1383/8/20 ‌ ‌‌
5. بیانات در دیدار جمعی از دانش‌آموزان -1382/6/26
6. بيانات در دیدار جمعی از دانشجویان مجروح حادثه کوی دانشگاه- 1378/5/4‌ 
7. بیانات در دیدار با نمایندگان مجلس دانش‌آموزی- 1380/7/12