فکر کردن را تمرین کنیم

همه ما در زندگی خود با افرادی سروکار داشته‌ایم که اهل تفکر، دانش و استدلال هستند، ولی توانمندی و مهارت لازم را برای کار و زندگی و مدیریت ندارند؛ یا فعال و کارآمد و با تجربه هستند، اما خالی از پشتوانه فکری‌اند. این در حالی است که انسان کامل باید هم بعد فکری و نظری خودش را تقویت کند و هم بعد عملی‌اش را؛ هم اهل دانش باشد و هم اهل عمل. چه بسیار دانشمندانی که توان عملی کردن دانسته‌هایشان را نداشته‌اند و دانششان در خدمت نااهلان قرارگرفته؛ و چه فراوان مدیرانی که به دلیل ضعف تفکر، خسارت‌های بزرگی به جامعه‌شان زده‌اند.
به همین دلیل است که باید از دوره نوجوانی به تقویت هر دو بُعد علم و عمل پرداخت و به‌صورت متوازن و متعادل هردو را پرورش داد. پایه‌های توانمندی و عقلانیت را باید از همین دوره مستحکم کرد. نوجوان باید مهارت‌هایی را در خودش تقویت کند که در آینده از او یک فرد شایسته و کارآمد بسازد. ضمن اینکه نوجوان برای موفقیت به اراده قوی، درست اندیشیدن و فراگیری مستمر علم و دانش نیاز دارد.
دوره نوجوانی به دلیل تحولات جسمی و روحی، از یک‌سو دشواری‌هایی برای چنین پایه‌گذاری‌هایی ایجاد می‌کند و از سوی دیگر ظرفیت فراوانی را برای این کار فراهم می‌سازد. زمانی که یک نوجوان به دنبال بازسازی هویت خود و یافتن استقلال شخصیتی است، فرصت بسیار مناسبی برای پایه‌گذاری چنین اموری است.
طبیعی است وقتی نوجوان در دوره رشد خود به دنبال بازنگری گذشته و یافتن راهی برای استقلال شخصیت است امکان دارد نسبت به همه دانسته‌های گذشته‌اش تردید و تلاش کند درباره آنچه والدین و اطرافیانش به او منتقل کرده‌اند بیشتر بداند. این بیشتر دانستن گاهی باعث زیر سؤال بردن بخشی از گذشته می‌شود. به همین دلیل این پرسش‌ها نیازمند پاسخ‌هایی محکم و منطقی است. او باید به سرچشمه‌ای از آگاهی متصل شود که او را قانع کند.
از سوی دیگر پاسخگویی به سؤالات ذهنی نوجوان اگرچه لازم است و به او آرامش می‌بخشد؛ اما در صورتی می‌تواند ثمرات بلندمدت و عمیق داشته باشد که علاوه بر محتوای پاسخ، روش اندیشه‌ورزی را به او بیاموزد. به همین دلیل است که نوجوانان باید تفکر را تمرین کند، نه اینکه تنها با فکر دیگران آشنا شود.
به نظر می‌رسد این ویژگی‌ها در آثار استاد شهید مطهری به‌وضوح قابل‌ دستیابی است. او کسی است که تعداد زیادی از علما و بزرگان معاصر، اندیشه‌هایش را تأیید کرده و آموزنده می‌دانند. عمق اندیشه، صلابت و استحکام کتاب‌های او در عین سادگی و روانی قلم و گفتار مثال‌زدنی است و از همه مهم‌تر، آشنایی و انس با آثار شهید مطهری، در کنار انتقال محتوای ناب، روش تفکر را به انسان می‌آموزد. در واقع مطالعه آثار استاد مطهری به‌تدریج چارچوب ذهنی منسجم و مستحکمی ایجاد می‌کند که هم از توازن و تعادل برخوردار است و هم پویایی لازم را دارد.
اگرچه بسیاری از آثار ایشان، با متنی روان نگاشته شده و نوجوانان معمولاً توان بهره‌گیری از آن را دارند؛ اما خوب است برای تثبیت اندیشه، این مطالعات به صورت منظم و به‌صورت جمعی انجام شود. پیشنهاد می‌شود بعد از تشکیل گروه مطالعاتی و تعیین استاد، برنامه زمان‌بندی شده‌ای تعیین شود و میزان حجمی که در هر هفته، از هرکدام از کتاب‌ها باید مورد خوانش قرار گیرد، مشخص شود. سپس اعضاء پس از مطالعه میزان مشخص شده صفحات، آنچه خوانده‌اند را در گروه به اشتراک بگذارند و مباحثه کنند تا معلوم شود همه افراد فهم مشترک و صحیحی از خوانده‌هایشان به دست آورده‌اند. درنهایت، استادی که دارای تسلط در این رشته است به عمق بخشیدن و نظام‌مند کردن این اندیشه‌ها و تمرین اندیشه‌ورزی نوجوانان کمک کند.