بیماری هلندی را درمان کنیم

سفرمان را ساعت هفت صبح آغاز می‌کنیم و مقصدمان هم آمستردام، پایتخت هلند است!
به آمستردام که رسیدیم سراغ یک متخصص می‌رویم و از او در مورد بیماری هلندی می‌پرسیم، این بیماری از کجا آمده؟ اولین بار کی مشاهده‌شده؟ و چه نتایجی به بار آورده است؟

و حالا نوبت آن است که جواب‌هایمان را بشنویم:
«این بیماری اولین بار در سال ۱۹۵۹ زمانی که اولین ذخایر گاز در هلند کشف شد، رؤیت شده است. کشف گاز و صادرات آن به سایر کشورها باعث شد تا هلندی‌ها به این منبع طبیعی تکیه کنند و سرمایه‌گذاری‌ها و رونق در بخش گاز روزبه‌روز بیش‌تر و بیش‌تر شود.
به نظر همه‌چیز خوب می‌آمد اما هلندی‌ها غافل از این نکته بودند که وابستگی به گاز باعث شده تا از بخش تولید و صنایع غفلت کنند و وقتی متوجه این موضوع شدند که در دهه ۱۹۷۰ صنایع هلند تقریباً نابودشده بودند.
به این بیماری که با وابستگی به منابع طبیعی باعث نابودی بخش تولید هلند شده بود، بیماری هلندی می‌گویند.»
این متخصص اقتصادی ادامه می‌دهد که اولین بار نروژی‌ها توانستند این بیماری را شکست دهند و اگر می‌خواهید درمان آن را پیدا کنید باید به نروژ بروید.

با اولین پرواز خودمان را به اسلو، پایتخت نروژ می‌رسانیم و سراغ قدیمی‌ترین کتابخانه شهر می‌رویم، باکمی جست‌وجو متوجه می‌شویم نروژی‌ها در سال ۱۹۶۰ یعنی دقیقاً یک سال پس از هلندی‌ها نفت و گاز در کشورشان کشف کرده‌اند اما آن‌ها که نگران بیماری هلندی بوده‌اند و به سراغ پیدا کردن درمان آن رفته‌اند.
یکی از درمان‌های این بیماری این است که آن‌ها صندوقی ایجاد کردند و مانع ورود درآمد نفتی به چرخه اقتصادی و ایجاد تورم و... شدند بلکه درآمد حاصل از نفت را در این صندوق ذخیره کرده‌اند و به‌جای تکیه‌بر درآمد نفتی، به رونق تولید، کشاورزی، ماهیگیری و سایر ظرفیت‌های کشورشان پرداخته‌اند.
آن‌ها این‌گونه‌ خود را از چنگال این بیماری مهلک نجات دادند.

و حالا مدت زیادی است که اقتصاد ایران هم دچار بیماری هلندی است و نابودی صنایع و تولید، تنها بخشی از آسیب‌های اتکا به نفت برای اقتصاد یک کشور است.
اما در ایران هم از سال‌ها قبل به مبارزه با این بیماری پرداخته‌ایم، آقا در سخنرانی‌شان در حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام در آغاز سال نود و شش خاطره‌ای تعریف و به این مورد اشاره کردند:
«صندوق توسعه‌ی ملّی چیست؟ این است که از درآمد نفت کشور -نفتی که بدون اینکه ارزش‌افزوده‌ای تولید کند‌، از چاه درمی‌آوریم و می‌فروشیم- هرسال یک درصدی کنار گذاشته بشود که وابستگی اقتصاد کشور به نفت کم بشود. گفتیم اوّل بیست درصد، بعد بر این بیست درصد، هرسال اندکی [یعنی] سه درصد اضافه می‌شود و این وقتی پیش برود، در ظرف چند سال دیگر، نفت بکلّی از اقتصاد کشور جدا خواهد شد که این برای کشور یک فرصت بزرگ و یک فوز عظیم است. این صندوق برای این است که به بخش خصوصی -یعنی به تولیدکننده‌ داخلی- پول بدهد و به او توانایی بدهد تا بتواند کار تولید را راه بیندازد؛ این شد سرمایه.»

به همین خاطر است که آقا امسال را سال فرصت‌ها نامیدند و حالا که باید تکیه به نفت را کم کنیم و به‌جای آن به تولید رونق بدهیم فرصت خوبی است تا ریشه این بیماری مهلک را بسوزانیم و خودمان را با افزایش تولید واکسینه کنیم، همان‌طور که آقا در سخنرانی ابتدای سال فرمودند:
«فشارِ کاهش درآمد منابع طبیعی، این حُسن بزرگ را نه‌فقط برای ما، بلکه برای همه‌ کشورهای مشابه ما دارد که آن‌ها را از وابستگی به این منبع طبیعی، از این تک‌محصولی بودن، از این اقتصاد نفتی -که یکی از بزرگ‌ترین مشکلات اقتصاد ما این است که نفتی است، وابسته به نفت است- نجات خواهد داد.»