این بیماری هم عوارضی دارد

آیا شما حاضرید با کسی که در بین صحبت‌هایش پُر از توهین و تخریب و تهمت هست، وارد گفت‌وگو بشوید؟ فکرش را بکنید در یک موضوع خاص با یکی از این آدم‌ها اختلاف‌نظر داشته باشید، رفتارهای او چقدر برای شما قابل تحمل است؟ اصلاً، استدلال‌کردن و صحبت منطقی را خدا برای همین مواقع گذاشته است دیگر، موضوع مورد اختلاف را وسط گذاشته و در موردش صحبت کنید؛ امّا در این حین حواسمان باشد از جاده ادب خارج نشویم، این بحث و چالش‌ها چقدر شیرین می‌شوند. اصلاً، آدم حاضر است بیست‌وچهار ساعت بنشیند و حرف بزند؛ امّا اگر بنا بر بی‌ادبی باشد، همان یک ربع اوّل یا کار به برخوردهای فیزیکی می‌رسد یا یکی از طرفین با ابراز تأسف از بی‌ادبی‌ها دیگر حاضر نیست صحبت کند. فکرش را بکنید، امیرالمؤمنین علیه‌السلام نامه‌هایی از معاویه به دستشان می‌رسید که پُر از توهین بود، امّا حضرت علی علیه‌السلام قلم به‌دست‌گرفته و حتی پاسخ توهین‌ها را با استدلال می‌دادند. البته طبیعی است که استدلال صریح و شاید تند هم می‌شود، امّا از پرخاش و اهانت و این چیزها خبری نباشد. 
امروز بسیاری از حرف‌ها و گفت‌وگوهای ما در دنیای مجازی هست، باید حواسمان به آن بخش تعاملات اجتماعی‌مان هم جمع باشد. نکند ما از دسته آدم‌های غیرقابل‌تحمل باشیم. وقتی تعداد آدم‌های پرخاشگر و بی‌ادب زیاد می‌شود، مسیر گفت‌وگو هم مسدود خواهد شد. 

اگرچه برخورداری از امکانات فراوان برای همه احساس خوشایندی همراه دارد، ولی به نظر شما خانواده‌ای که امکانات دارد، ولی اعضای آن دائم در حال جنگ و جدال با یکدیگر، در حال تهمت‌زدن، ردوبدل‌شدن حرف‌های زشت، حتی بی‌آبروکردن یکدیگرند چه حسی نسبت به زندگی خواهند داشت؟ آیا این خانواده شرایطی دارد که دیگران هم دوست داشته باشند شبیه آن‌ها باشند؟
جامعه خانواده بزرگ و کشور خانه بزرگ‌تر همه ماست. برای آنکه احساس خوشبختی و آرامش در جامعه داشته باشیم، علاوه بر امکانات مادی، پیشرفت تکنولوژی و ترقی‌کردن به چه چیزهای دیگری نیاز داریم؟ و چه عواملی می‌تواند زندگی را به کام همه ما تلخ کند؟ بی‌ادبی و بی‌اخلاقی در جامعه همان عوامل آزاردهنده‌ای است که آرامش و خوشبختی را از این خانواده بزرگ خواهد گرفت؛ جامعه‌ای که خبری از اخلاق و ادب در آن نباشد، با همه امکاناتی که گاه هوش از سر افراد می‌برد، ولی برای افراد خودش قابل‌تحمل نیست. آرامش جامعه را قدر دانسته و اجازه ندهیم بی‌ادبی و بی‌اخلاقی اعصاب آرام جامعه را به هم بریزد. 

گاهی متوجه تأثیرات عمیق اشتباهات خودمان یا دیگری نیستیم و زمانی که یکی از بزرگ‌ترها تذکر بدهند، تازه متوجه می‌شویم چه خبر بوده است. مثلاً، آقا گفته‌اند که استدلال‌کردن و محکوم‌کردن فکرهای غلط اگر با روش‌های خلاف اخلاق و شرع باشد، «غلط است، مضر است و مخالف مصلحت انقلاب است؛ این‌ها همان ضربه‌زدن و شکاف ایجادکردن و تَرک‌دارکردن هیئت عظیم و شفاف و باشکوه نظام اسلامی است.» می‌بینید که مشکل گاهی در نوع تحلیل‌کردن، استدلال‌کردن یا حتی محکوم‌کردن یک فکر غلط نیست، بلکه مشکل در شیوه‌ای است که این کار را انجام بدهیم. تازه تآثیر ماجرا آن‌قدرهایی هست که دوباره ردپای بعضی نیت‌های خبیث و دخالت دشمن و افکار شیطانی هم پیدا شود و ممکن است همین بی‌اخلاقی و بی‌ادبی‌ها هم بخشی از نقشه دشمن و توطئه‌هایی باشد که اجراکرده و ما هم در دام آن افتادیم. از این پس، اجازه ندهیم فضای غیبت، تهمت، حرمت‌شکنی و هتاکی در بحث‌ها و گفت‌گوهایمان ورود پیداکرده یا اگر تا الآن دیده‌شده، اجازه ندهیم ادامه پیدا کند.

فکرش را بکنید هر کسی حرفی بزند بلافاصله حجم زیادی از انتقادات خشن، بی‌ادبانه و دور از اخلاق به‌سمتش روانه شود. بعد، جواب این حرف‌های تند و خشن احتمالاً حرف‌های تندتر و خشن‌تری خواهد شد و مرحله بعد هم داد‌وبیداد و لشکرکشی؛ اگرچه جرقه اصلی با یک انتقاد مودبانه می‌توانست تمام شود، ولی وقتی پیش‌رفته، به هرج‌ومرج و شلوغی در جامعه می‌رسد. وقتی این انتقادها در مورد نهادهای قانونی‌بوده و قرار باشد هر کسی با هر شکل و عبارت و سبکی شروع به هتاکی و بی‌حرمتی نسبت به این نهادها بکند، فکرش را بکنید چه اتفاقی می‌افتد و اگر قرار باشد بدون چهارچوب همه نهادهای قانونی را متهم کنیم و هیچ اتهامی را هم اثبات نکنیم، آن موقع کدام مرجع قانونی باقی می‌ماند که به آن تکیه کنیم؟ انتقاد از عملکرد نهادهای قانونی هم اشکالی ندارد و هم راه و روش خودش را دارد. با حرکت در جاده ادب و اخلاق این انتقادها هم به گوش کسانی که لازم است می‌رسد و حرف‌های حسابی بین هیاهو و سروصدا گم نخواهد شد و اثرگذاری بیشتری هم خواهند داشت.  

باید مقابله با بدزبانی و بدگویی را جدی بگیریم. درست همین الآن که شاید برای بعضی‌ها تبدیل به عادت شده باشد. امروز در فضای مجازی بدگویی، تهمت‌زدن و بزرگ‌کردن ضعف‌های کوچک، بردن آبروی افراد، توهین و مواردی از این دست بدون آنکه منشاء آن معلوم باشد در حالت پخش‌شدن است. خوب است به خودمان و دوستانمان تلنگر بزنیم که این کارها بعضاً گناه کبیره است و هیچ‌کدامشان را شوخی نگیریم. این جمله آقا را یادتان باشد که «این کار علاوه بر اینکه فضا را آشفته می‌کند و اعصاب آرام جامعه را به هم می‌ریزد، خدای متعال را هم از ما خشمگین می‌کند.»