در مسیر مبارزه

حاکمانی که بعد از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بر سرکار آمدند، انواع انحراف، فساد و ظلم را داشتند. رئیس یک جامعه اسلامی بودند اما روش و شیوه حکومت‌داری‌شان با احکامی که اسلام گفته بود، کاملاً متفاوت بود. برای همین هم مجبور شدند در احکام و آیات دست ببرند و تحریف کنند و اوضاع را به نفع خودشان تغییر دهند و مردم را با این شیوه‌ها قانع کنند تا بتوانند همچنان قدرت را در دست داشته باشند. یکی از راه‌هایشان هم این بود که بعضی از فقها و علما را گول می‌زدند، به آن‌ها پول می‌دادند یا می‌ترساندنشان؛ تا آن چیزی که خودشان می‌خواستند در بین مردم رواج دهند. اگر به یکی دو قرن اول اسلام نگاه کنیم با منظره عجیبی روبرو می‌شویم، چهره‌های مقدس‌نما و عالِم‌نمایی را می‌بینیم که احکام عجیب‌وغریبی را به نام اسلام به خورد مردم داده‌اند. امام‌ باقر علیه‌السلام با یک چنین جامعه‌ای روبروست و برای این‌که با این تحریفات مبارزه کنند و حکومت اسلامی را سرپا کنند اولین کار این است که ذهنیت مردم را عوض کنند. چیزی که به اسم اسلام در ذهن مردم فرو رفته را بگیرند و فرهنگ اسلامی را جایگزینش کنند. این همان مبارزه فرهنگی(1)‌ ست. برای همین حضرت شروع کردند به یک حرکت علمی و فرهنگی بی‌نظیر در زمان خود. اصلاً برای همین هم معروف شدند به «باقرالعلوم».(2)
جلسات درس و بحث ایشان همیشه برپا بود و افراد زیادی به جلسات رفت‌ و ‌آمد داشتند. بزرگان علمای زمان، نزد امام باقر علیه‌السلام درس می‌خواندند. بخواهید با چرتکه دنیایی حساب کنید امام، استاد و رئیس حوزه و دانشگاه آن زمان بودند. 

«کار دیگری که در زندگی حضرت هست عبارت است از تشکل. تشکل یعنی چه؟ یعنی این معارف را، همین تغییر فرهنگی و مبارزه فرهنگی را یک‌وقت انسان همین‌جور پرتاب می‌کند در میان جامعه، خب مثل بذری است که انسان بی‌حساب آن بذر را بریزد توی یک سرزمینی. خب یک بذر سبز خواهد شد، یکی از بین خواهد رفت، یکی بعد از سبز شدن خشک خواهد شد، یکی بعد از سبز شدن لگدمال خواهد شد، از بین خواهد رفت، خیلی مثمر ثمر نیست این‌جور بذر پاشیدن. یک‌وقت نه، آن باغبان ماهر آن زراعت‌گر چیره‌دست و عاقل علاوه بر اینکه بذر می‌پاشد آن را حفظ هم می‌کند؛ حفظ او به چیست؟ به این است که یک عده‌ای را بگمارند، افرادی را مأمور کنند در سرتاسر دنیای اسلام برای این‌که آن‌کسانی که تحت تأثیر این تبلیغات و تعلیمات عالیه قرار می‌گیرند، این‌ها اشکالاتشان را با آن‌ها برطرف کنند و مطرح کنند؛ معرفت بیشتری پیدا کند، تحت تأثیر القائات دشمن قرار نگیرند، اشتباه نکنند، پیوستگی‌شان را با همدیگر حفظ کنند، خلاصه یک تضمین کافی برای سبز شدن این بذرهای سالم در آن سرزمین آماده و مستعد به وجود آوردند.
یکی از کارهای امام باقر علیه‌السلام همین بود که کسانی را از شاگردان خود و از دوستان خود تربیت کند، بالا بیاورد، به‌صورت اختصاصی آن‌ها را موردتوجه قرار بدهد-شاگردان ویژه آن حضرت- بعد آن‌ها را به همدیگر وصل کند و در سرتاسر دنیای اسلام آن‌ها را به‌عنوان یک قطبی، یک رکنی، به‌عنوان وکیل خود، نائب خود بگذارد که آن‌ها کار آن حضرت را دنبال کنند و ادامه تبلیغات و تعلیمات آن حضرت را به گردن بگیرند و به عهده بگیرند. این سازماندهی پنهانی امام ‌باقر علیه‌السلام بود که از زمان قبل از امام‌ باقر علیه‌السلام شروع شده بود اما در زمان آن حضرت یک هیجان بیشتری پیدا کرد و البته در زمان امام ‌صادق علیه‌السلام و امام موسی بن جعفر علیه‌السلام به اوج خودش رسید».

امام علیه‌السلام حتی برای بعد از شهادتشان هم برنامه دارند و وصیت می‌کنند که بعد از ایشان، تا 10سال در منا به مناسبت شهادتشان، یادبودی برپا شود و هشتصد درهم از مال خودشان را هم برای این کار می‌گذارند. منا با عرفات و مشعر و خود شهر مکه فرق دارد. حاجیان سه شبِ پشت ‌هم در منا هستند. سه شبانه‌روز، هزاران نفر آنجا هستند که از گوشه گوشه عالم اسلام آمده‌اند. پس بهترین موقعیت برای تبلیغ است. یک رسانه خوب جمعی. «آنجا وقتى یک عدّه‌اى بر محمّد بن ‌على از اولاد پیغمبر گریه می‌کنند، همه قاعدتاً سؤال خواهند کرد که چرا گریه می‌کنید؟ انسان که برای هر مرده‌اى گریه نمی‌کند، مگر به او ظلم شده بود؟ مگر کشته شده؟ چه کسی به او ظلم کرده؟ چرا به او ظلم کردند؟ و سؤال‌هاى فراوانى از این قبیل دنبالش مى‌آید؛ این همان حرکت سیاسى مبارزى بسیار دقیق و حساب‌شده است».(3) این‌طوری یاد حضرت و حرکت سیاسی و مبارزه‌ای که داشتند تا مدت‌ها زنده می‌ماند.

منابع:
*بیانات رهبری در مراسم افتتاحیه‌ کنگره جهانى حضرت رضا علیه‌السلام در مشهد1365/4/28
* بیانات رهبری در دیدار جمع کثیری از بسیجیان کشور1388/9/4
* انسان250 ساله، انتشارات صهبا، ویرایش دوم،1390
* سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، موسسه امام صادق علیه‌السلام، ویرایش دوم،1390
 

1) حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: «مبارزه فرهنگى فقط نشستن و از احكام اسلام چيزهايي را بيان كردن بدون يك جهت‌گيرى، بدون يك سَمت‌گيرى انقلابی و مبارزی نيست». کتاب انسان 250 ساله، ویرایش2، ص234
2) حضرت آیت‌الله خامنه‌ای: «اینکه امام باقر«باقرالعلم» است، یعنی حقایق و مفاهیم اسلامی را که در قشری از دروغ و فریب و ریا و تحریف پیچیده شده بود، می‌شکافد و آن لبّ و مغز را می‌اندازد در کام مشتاقان حقیقت. این یک گوشه‌ی دیگری است از مبارزه‌ی ائمّه‌ی ما». کتاب همرزمان حسین علیه‌السلام، ص۱۴۲
3) بیانات رهبری در مراسم افتتاحیه‌ کنگره جهانى حضرت رضا علیه‌السلام در مشهد1365/4/28